مقاله امكان سنجي بكارگيري رهيافتهاي توانمندسازي در ساماندهي سكونتگاه هاي غيررسمي ناحيه گلشه

امكان سنجي بكارگيري رهيافتهاي توانمندسازي در ساماندهي سكونتگاه هاي غيررسمي ناحيه گلشهر مشهد

عيسي پيري: دكتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تبريز، تبريز ، ايران*
نادر زالي:استاديار جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه گيلان، رشت، ايران
عل ياكبر تقيلو :دكتري جغرافيا و برنامه ريزي روستايي، دانشگاه فردوسي مشهد، مشهد، ايران

چكيده

حاشيه نشيني و يا به تعبير امروزي اسكان غير رسمي، پيامد شهرنشيني سريع و انتقال به پارادايم اقتصادي

اجتماعي صنعتي شدن است كه شهرنشيني، شكل فضايي غالب و موازي انتقال اجتماعي اقتصادي اين پارادايم

است. اين پديده در دهه هاي اخير با پيدايش جامعه اطلاعاتي همچنان گسترش يافته و گويي تعهدي براي بقا و

بازتوليد آن وجو دارد. از دهه 1980 رهيافت توانمندسازي با ابتكار عمل بانك جهاني به منظور ساماندهي

سكونتگاههاي غير رسمي، افراد ساكن در اين نوع سكونتگاهها را نه به عنوان معضل ، بلكه به عنوان دارايي

مي نگرد و ارتقاي وضعيت اجتماعي- اقتصادي آنها را با نقش تسهيلگر دولت بر عهده خود آنان مي گذارد تا

تعهد و توانمند سازي را جايگزين فرهنگ استحقاق و فرهنگ فقر نمايد. مشهد در مقام اولين كلان شهر مذهبي

جهان و دومين كلان شهر ايران مقصد نهايي مهاجرتهاي گسترده شرق كشور و حتي كل كشور است كه اين

موضوع باعث شكلگيري سكونتگاههاي غير رسمي با وسعت 200 كيلومتر مربع و جمعيت بيش از 70 هزار

نفري شده است. گلشهر در شمال شرق مشهد با جمعیتي در حدود 34650 نفر ( 1385 )، كه اكثراً هم افغاني

بودهاند، يكي از مناطق حاشيه نشين شهر مشهد است كه با وجود قرار گرفتن در محدودة طرح جامع شهري از

سال 1372 ، شاخص هاي اجتماعي اقتصادي و كالبدي آن در وضعيت نامناسبي قرار دارد. اين مقاله با استفاده از

به ارائه رهيافت توانمندسازي در ساماندهي ناحيه شهري فوق ميپردازد. نتايج نشان مي دهد كه اين SWOT روش

رهيافت با تاكيد بر قابليتها و توانايي هاي ساكنان، ضمن حفظ كرامت انساني حاشيه نشينان بهتر از ساير راهبردها

در بهسازي و ساماندهي محيطي اثرگذار است.

واژه هاي كليدي: اسكان غير رسمي، توانمند سازي، تكنيك سوات، گلشهر مشهد، حاشيه نشيني