امتیاز موضوع:
  • 8 رأی - میانگین امتیازات: 3.75
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
سازوکار کم اسکان درآمدها
#1
چکیده:
مسکن کالایی با دوام ،غیرمنقول،چند بعدی ،همگن وبسیار پر هزینه است.و در سازمان اجتماعی فضا نیز نقش بسیلر موثری دارد.فقر مسکن یکی از ویژگی های بارز کشور های در حال توسعه به شمار می آید.بنابر گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2000بیش از 600 میلیون نفر دارای مسکن های غیر استاندارد بوده اند.بر همین مبنا و با توجه به بررسی های انجام شده در کشور ،نزدیک به دو پنجم جمعیت شهر های ایران در خانه هایی غیر مقاوم و محروم از فضایمناسب و زیست درونی استقرار دارند.
مقدمه:
مسکن در زمره اساسی ترین و حساس ترین بخش ها در برنامه ریزی توسعه اقتصادی –اجتماعی است(عزیزی 1387)شکل گیری مسکن تابع عوامل و شرایط فرهنگی ،اقلیمی ،اقتصادی –معیشتی،و تکنیک ساخت جامعه استفاده کننده است.(معینی ،1387)به اعتقاد راپاپورت عامل فرهنگ و درک انسانها از جهان و حیات نقش موثری در مسکن و سازمان تقسیمات فضایی آن داشته است Rapoport, 1969))مسکن خردترین و کوچکترین عامل تجسم کالبدی رابطه انسان و محیط و خصوصی ترین فضای زندگی انسان است.(راهنمایی 1382)مسکن در عین حال عاما اصلی جامعه پذیری افراد نسبت به جهان و کالایی عمده و تعیین کننده در سازمان اجتماعی فضاست.که در شکل گیری هویت فردی ،روابط اجتماعی و اهداف جمعی افراد،نقش بسیار تعیین کننده ای دارد(. .(Short, 2006مسکن بیش از آنکه ساختار ی کالبدی باشد فنهادی است با عملکرد چند بعدی(براتی 1382)که دارای ابعاد مختلف مکانی ،معماری ، کالبدی-فیزیکی ،اقتصادی ،اجتماعی ،مالی،روانشناختی و پزشکی است. Cullingworth-1997)).مسکن در واقع مکانی فیزیکی است و سر پناه،نیاز اولیه و اساسی خانوار محسوب می گردد.(اهری و دیگران 1367)و کلیه خدماتو تجهیزات مورد نیاز برای بهزیستی خانواده و طرح های اشتغال ،آموزش و بهداشت افراد را در بر می گیرد.(شکر گزار 1385)در بسیاری از موارد مهمترین عاملی تاثیر گذار بر میزان رضایتمندی فرد از سکونت در محله ،مسکن و شرایط محیطی آن است.( .(Westaway, 2006بنابر دیدگاه لوکوربوزیه هر دو وجه نیاز های روحی و جسمی انسان باید با سازمان دهی فضایی خانه پاسخ داده شود.(( Yagi, 1987در نتیجه در ساخت مجتمع های مسکونی رعایت اصول شهرسازی و ایجاد فضایی مناسب برای زندگی و تامین خدمات و تسهیلات لازم برای ساکنان آن همواره اهمیت دارد.(عزیزی و محمدنژاد 1386).حدود نیمی از مردم جهان فقیرند و تقریبا 600-800 میلیون نفر در مسکن های غیر استاندارد ندگی می کنند.( .(Datta and Jones, 2002
برای نمونه در لاگوس 15 درصد،در دهلی 51 درصد ،در نایروبی 75درصد و در لاهور 85 درصد مردم در مسکن های غیر استاندارد به سر می برند.( http:www.urbanobservatory.or)تخمین زده شده است که هزاران نفر از ساکنان کم درآمد شهری از آب سالم لوله کشی شده بی بهره اند و چاره ای جز استفاده از آب های غیر استاندارد یا آلوده ندارند.( .(Satterthwaite, 2001برای نمونه در بانکوک 33 درصد جمعیت و در کلکته 5 میلیون نفربه آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند .و در خارطوم 95 درصد جمعیت فاقد سیسم فاضلاب شهری اند.( UNCHS, 2001).بنابر گزارش سازمان جهانی بهداشت ،احتمال مرگ کودکانی که در سکونتگاههای غیر استاندارد زندگی می کنند،در مقایسه با شهر های اروپایی-آمریکاای 40 تا 50 درصد بیشتر است. (،(Benton-short and Short, 2008,زیرا محل سکونت آنها فاقد امنیت و زیر ساخت های لازم وتسهیلات آب،برق و فاضلاب است.و بعلاوه در معرض مخاطرات مختلف نیز قرار دارد.( Brunn, Williams and Ziegler, 2003)همچنین تراکم بیش از حد در این مناطق موجب شیوع بیماری های واگیر دار می شود.(( World Health Organization, 1992در دهه 1980 ،177 میلیون نفر و در سال 2000،270 میلیون نفر از فجایع طبیعی آسیب و زیان دیده اند.که 98 درصد آنها در کشور های فقیر به ویژه در گروه های کم درآمد با مسکن غیر استاندارد زندگی می کنند.در سال 2005 حدود 30 فاجعه زیست محیطی تقریبا 90 هزار نفر را از بین برد،که اکثر آنها کشور های فقیر و کم درآمد را در بر می گرفت.( Chafe, 2006).قابلیت دسترسی به مسکن در بیشتر شهر های به سرعت در حال رشد کشورهای در حال توسعه معضلی جدی است ،زیرا واحد های مسکونی کافی در آنها موجود نیست برای نمونه در سال 1991 ،حدود 6 میلیون نفر در برزیل با مشکل کمبود خانه مواجه بوده اند.بنابر پیش بینی ها در د هه 2000-10 ،کشورهای در حال توسعه نیازمند 21 میلیون واحد مسکونی هستند و از دهه 2010-2020 به 25 میلیون واحد مسکونی برای اسکان خانوارهای شهری اضافه نیاز دارد.( .(UNCHS, 1999 در نتیجه در کشورهای در حال توسعه مهاجران و اقشار فقیر شهری در مسکن های غیر استاندارد و فاقد کیفیت لازم در پیرامون شهر ها –که دارای تسهیلات و زیر ساخت های عمومی نیستند ،استقرار می یابند.( and Aldrett-Hass, 1981).
با آنکه و ضعیت مسکن از بارزترین جلوه های فقر در کشور های در حال توسعه است،اما سازمانهای مالی رسمی به منظور عرضه خدمات و سازماندهی توسعه اداری در جهت توانمندسازی اقشار کم درآمد تلاش نمی کنند.به منظور رفع این شکاف در سالهای پایانی قرن بیستم نوآوری عمده ای با هدف تهیه سرمایه مسکونی برای خانوارهای کم درآمد صورت پذیرفت ،که فعالیت ngo ها از مصادیق بارز آن به شمار میرود.( Anzorena, 1993; Arrossi et al,1994).با این همه در اکثر کشور های در حال توسعه،سرمایه گذاری در بخش مسکن حدود 10 تا 30 درصد GDPرا در بر می گیرد ،و عمده ترین هزینه خانوارها و عمدهترین هزینه خانوارها و همچنین ارزشمندترین سرمایه خانواده های کم درآمد را تشکیل می دهد.در چنین شرایطی باید در ارتقا وضعیت درآمدی ،گروه هی درآمد به منظور بهبود کیفیت واحد های مسکونی آنها ،کوشید.( .(Malpezzi, 1990; World Bank, 1993, 971-1022
مبانی نظری:
مسکن به مثابه واحد تسهیلات فیزیکی و یا به عنوان کالایی اقتصادی و پر دوام که نقش اجتماعی یا جمعی نیز دارد ،چونان مجموعه ای از خدمات و بخشی اقتصادی است(Bourne, 1981)و افزون بر اینها مشتمل بر رفع نیاز های مالی،به عنوان نمایش مقام و وضعیت اقتصادی ،اجتماعی افراد نیز هست
.( Cater and Trevor, 1980,)مسکن خوب و مناسب نشانگر رفاه عمومی جامعه است و مسکن بد و نامطلوب منجر به پیامد های زیانباری از قبیل بیماریها،بی بندو باری ها ،تباهی و فساد جوانان جوامع می گردد.( (Rangwala, 1998عوامل اقتصادی ،سبک معماری،زبان بومی منطقه،گرایش های سبک شناختی ،آب و هوا،جغرافیا و آداب و سنن محلی در توسعه برنامه ریزی و طراحی مسکن در مکان های مختلف تاثیر گذار هستند.( .(Sendich, 2006
ایجاد مسکن نیازمند خدمات حمل و نقل ،منابع آب و فاضلاب،خدمات تجاری محلی و تسهیلات بهداشتی و تربیتی است.( .(International Bank, 1985اقدامات فراوانی برای تامین مسکن در سطح بین المللی صورت گرفته است،برنامه های رایج تا قبل از دهه 1970 عبارت بودند از نوسازی شهری،ایجاد خانه های ارزان قیمت،و اعطای وام های خانه سازی(دیسیرا، (1364سازمان ملل متحد از طریق کمیسیون اسکان بشر در قالب برنامه های هبیتات، به تأمینمسکن نیازمندان می پردازد. د ر هبیتات 1 بخش ساخت وساز و سیاست های تأمین مالی نیازهای این بخش در اولویت قرارداشت (زبردست، 1376) سازمان ملل متحد در سال 1986 راهبرد جهانی تأمین سرپناه برای افراد بی خانمان تا سال2000 را، با رویکرد توانمندسازی تدوین کرد در سال 1992 در هبیتات 2 موضو ع تأمین امنیت حق سکونت به ویژه برای اقشار کم درآمد مطرح گردید. در سال 2001 در نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل در شهر نیویورک،ضرورت پرداختن به موضوع فقر شهری و بی خانمانی مورد توجه جدی قرار گرفت(جواهری و داوود پناه، 1).
مسکن و برنام ه ریزی م سکن از دیدگا ه های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در نظریات توسعه وقطب رشد، مشکلات حاد مسکن امری گذرا و از ملزومات برنامه های توسعه برشمرده می شود.
( شفاعت، (1385درمقابل، در تئوری وابستگی و نظریات شهرگریزانه وخامت مسکن به مثابه محصول نابرابر ی و جریان یک طرفه امکانات ازحاشیه به مرکز قلمداد شده است (اطهاری، 1382 (. برطبق دیدگاه اقتصادی بازار، مسائل مسکن را باید به سازوکار یا مکانیسم بازار سپرد (دژکام، 1373) و نیازهای مسکن باید در سیستم بازار از طریق بخش خصوصی فراهم گردد(سیف الدینی، (1373همچنین دولت باید از صرف بودجه برای مسکن ک م درآمدها امتناع ورزد(., Chadwick1879) در دیدگاه اقتصادی برنامه ریزی شدة بازار مسکن، انتفاع به عنوان محرک و هدف فعالی تها در زمینه مسکن کنار گذاشته می شود. بخش مسکن به جزء جدایی ناپذیر سیستم عمومی، برنامه ریزی و مدیریت اقتصادی بدل می گردد ودر زمرة هد ف های کلی توسعه اقتصادی و اجتماعی جای می گیرد (حیدرآبادی،( 1380). دیدگاه دیگر مربوط به تأمین مسکن گروه های کم درآمد است و سه برنامه عمده را ارائه می کند
-1 برنامه هایی که یارانه های مستقیم اجار ه ای را برا ی مسکن های منفرد یا مجتمع های مسکونی فراهم می آورند
-2 فراهم ساختن اعتبارات مالیاتی که ماحصل آن ایجاد واحدهای مسکونی با اجاره پایین است
-3 برنامه های حمایتی مربوط به ساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایینMills et al., 2006))
این سیاست با ابزارهایی از قبیل معافیت مالیاتی، وام درازمدت، بیمه و مانند اینها همراه است(منصور، 1373)
شکل 1. روند تحولات متوسط زیربنای در اختیار خانوار برحسب ده کهای اول تا سوم در کشور در دوره75-85
شکل 2. روند تحولات متوسط زیربنای در اختیار خانوار برحسب ده کهای چهارم تا ششم در کشور دردوره 75-85
شکل 3. روند تحولات متوسط زیربنای در اختیار خانوار برحسب ده کهای هفتم تا دهم در کشور در دوره75-85
شکل 4. مقایسه درصد خانوارهای مالک واحد مسکونی برحسب دهک در نقاط شهری کشور در دوره75-85
شکل 5. مقایسه درصد خانوارهای مستأجر واحد مسکونی برحسب دهک در نقاط شهری کشور در دوره 1375-1385
عوامل مؤثر بر توان مالی خانوار
عواملی را که بر توان مالی خانوارها تأثیر م ینهند، می توان چنین ذکر کرد:
درآمد؛
پس انداز
وام و شرایط آن و سهم وام در سبد هزین های خانوار؛
قیمت واحد مسکونی و ویژگیهای آن.
با این حال به طور کلی م ی توان مشکلات موجود در نظام حمایتی مسکن در کشور را موارد از ایندست برشمرد:
تعداد نهادهای ارائه کننده یارانه ها
نبود اطلاعات شفاف
بهره گیری از یارانه های بخش های دیگر در بخش مسکن به طور غیرشفاف و غیرهدفمند
پرداخت یارانه بدون توجه به سطح درآمدی دریافت کنندگان این یارانه ها و انجام آن عمدتاً براساس گروه اجتماعی
تشتت و تداخل در عرصه سیاس تگذاری و اجرا
فرافکنی گروه های کم درآمد غیرمتشکل؛ و
هدفمند نبودن یارانه ها و هدف گیری غیرمؤثر، ب هویژه در یارانه های کمک بهره و تخفیف مالیاتی
[/u]
[b]به[/u][b]منظور[/b]رفع[b]مشکلات[/b]گرو[b]ههای[/b]کم[b]درآمد،[/b]راهبردها[b]و[/b]سیاست ها[b]و[/b]اقداماتی[b]بدین[/b]شرح[b][u]پیشنهاد می گردد[u]:[/b]
تعریف و شناسایی دقیق خانوارهای نیازمند حمایت
ایجاد مدیریت یکپارچه به منظور حمایت از خانوارهای نیازمند وکم درآمد؛
تعریف استانداردهای زندگی با توجه به شرایط فرهنگی اجتماعی و اقتصادی ساکنان از لحاظ زیربنای[/b]سکونت، تأسیسات و تجهیزات و نظایر اینها؛
تأمین حداقل زیربنای استاندارد در واحدهای مسکونی ساکنان کم درآمد، به خصوص با توجه به شرایط فرهنگی -اجتماعی و اقتصادی آنها؛
ارائه تسهیلات و وا مهای ویژه به گرو ههای کم درآمد به منظور افزایش امکام خرید مسکن؛
ساخت مسکن اجتماعی و تأمین مسکن اجار های دولتی با میزان اجاره اندک؛
حذف هزینه مسکن از سبد هزینه ای خانوارهای کم درآمد.
جدول 11 . تدوین راهبردها، سیاست ها و اقدامات مسکن گروه های کم درآمد

راهبرد
سیاست
اقدامات
مدیریت واحد با هدف حمایت از خانوار های نیازمند
شناسایی گرو ههای درآمدی پایین و خانوار های نیازمند

ایجاد نظام مالی برای تامین مسکن گروههای کم درآمد
-واگذاری زمین برای ساخت
-شناسایی گروه های فقیر
-ایجاد صندوق حمایت از گروه های کم درآمد
-تهیه سند مالکیت در دوره بیست ساله
-اجاره به شرط تملیک
-عرضه زمین ارزان برای گروه های کم درآمد

-اجرای روش منفی مالیات بر درآمد از طریق تدوین ضوابط قانونی
-اجاره بلند مدت

به طور کلی موفقیت برنامه ریزی مسکن منوط به دو ویژگی عمده است:
نخست،جامعیت این برنامه ریزی است،و این جامعیت از دو چیز به دست می آید الف)همسویی نظامند یا سیستماتیک با برنامه های دیگر توسعه،
ب)در نظر گیری تمام گروه های ذینفع در برنامه،و نه تدوین آن فقط برای گروهی خاص
دوم برنامه ریزی مسکن باید با شرایط اقتصادی،سیاسی ،اقلیمی ، منطقه سازگار باشد.نمی توان نسخه ای واحد را برای تمام کشور اعمال کرد.زیرا این کار معضلاتی را در برنامه ها به دنبال خواهد داشت.


آخرین ارسال های من :
پاسخ
 سپاس شده توسط ehsan7550


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  مشارکت در طرح های اسکان غیر رسمی matinHZ 0 1,736 ۱۳۹۳-۲-۲۰، ۰۸:۲۱ عصر
آخرین ارسال: matinHZ

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان