سنجش توسعه پایدار در نواحی شهری با استفاده از تکنینک های برنامه ریزی

انتشاريافته در فصلنامه جغرافيا و توسعه ، شماره 21

نويسنده : دكتر سعيد ملكي

توسعه ي پايدار نواحي شهري به عنوان يكي از اهداف اساسي درجغرافيا،در جستجوي تقويت ابعاد اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، زيست محيطي و كالبدي شهرهاست. هدف اين مقاله شناسايي پايداري و ناپايداري نواحي شهر ايلام و نقاط قوت و ضعف اين نواحي با استفاده از شاخص هاي توسعه ي پايدار است. روش مورد استفاده در اين پژوهش تركيبي از روش هاي تحليلي و موردي- زمينه اي است. براي تجزيه و تحليل داده ها از روش تحليل عاملي، شاخص تركيبي توسعه ي انساني(HDI) و ضريب پراكندگي استفاده شده است. نوع تحقيق كاربردي– توسعه اي و جامعه ي آماري آن شامل نواحي 14 گانه ي شهر ايلام است.
نتايج نشان مي دهد كه از ميان 14 ناحيه ي شهري، يك ناحيه ي پايدار، با شاخص تركيبي توسعه ي انساني و با ضريب 72/0 ، سه ناحيه ي نيمه پايدار و 10 ناحيه ي ديگر ناپايدار بوده اند. ناحيه ي مركزي به عنوان تنها ناحيه ي پايدار و ناحيه ي چاليمار ناپايدارترين ناحيه ي شهري شناخته شده است. بر اين اساس در ناحيه ي مركزي دسترسي به امكانات آموزشي، بهداشتي و درماني، فرهنگي و غيره و بالا بودن ميزان اشتغال و صرفه جويي در دسترسي و هزينه ها با سكونت اقشار ثروتمند همراه است. درحالي كه در نواحي ناپايدار عدم انطباق رشد جمعيت با نيازهاي خدماتي، كمبود فضاهاي تفريحي، اشتغال پايين، ساخت و سازهاي بدون مجوز و گسترش بي رويه با سكونت اقشار كم درآمد همراه شده است. بنابراين دستيابي به توسعه ي پايدار در نواحي شهري ايلام، تنها با شناخت ابعاد توسعه ي پايدار و نقاط قوت و ضعف نواحي شهري و نيز توجه به شاخص هاي پايدار و تقويت عوامل ناپايدار امكان پذير است.

کلمات کلیدی : توسعه ي پايدار، تحليل عاملي، شاخص تركيبي توسعه ي انساني، ضريب پراكندگي، نواحي شهري ايلام