تخریب یک گور دخمه ساسانی + تصویر!

تخریب یک گور دخمه ساسانی + تصویر!

چندی پیش یک گوردخمه ساسانی در سمت راست رودخانه بزرگ خیرآباد، در مسیر جاده ارتباطی گچساران به دهدشت تخریب و با بلوک سیمانی و سرامیک نوسازی شد.

چندی پیش یک گوردخمه ساسانی در سمت راست رودخانه بزرگ خیرآباد، در مسیر جاده ارتباطی گچساران به دهدشت تخریب و با بلوک سیمانی و سرامیک نوسازی شد. به گفته اهالی بومی تخریب و نوسازی این گوردخمه پیش از تعطیلات نوروزی با هزینه شخصی فردی که خود را ''خَیِر'' اعلام کرد انجام شد. برخی اهالی این مکان را مقدس و محل دفن یک امامزاده می‌دانند، این در حالی است که این امامزاده در سامانه اداره اوقاف و امور خیریه به ثبت نرسیده است.

گوردخمه ساسانی در مسیر ارتباطی باستانی خوزستان به فارس که با نام جاده شاهی معروف است واقع است. این جاده باستانی میان شوش پایتخت زمستانی و تخت جمشید پایتخت تابستانی هخامنشیان کشیده شده بود و در مسیر آن بناهای یادمانی زیادی ساخته شده است. درست در روبروی محل واقع شدن این گوردخمه و در جانب چپ رودخانه چهارطاقی معروف خیر آباد واقع است. همچنین در کنار بنای چهارطاقی، باقیمانده دو پل دوره ساسانی و یک پل دوره اسلامی (سلجوقی) و مرقد یک امامزاده نیز هست.

«مهرداد دولتخواه»، باستان شناس که این منطقه را پیش و پس از تخریب و نوسازی از نزدیک دیده است با اعلام این خبر به CHN می گوید: «خیر آباد کنونی که قبلا آنرا فرزوک می‏نامیدند بنا به تقسیمات کشور جزو دهستان "لیشتر" بخش مرکزی شهرستان گچساران و در 30 کیلومتری شرق بهبهان واقع شده است. خیرآباد که در متون و منابع جغرافیائی مسلمانان در قرون وسطی فرزوک نامیده می‏شد به کوره ارجان تعلق داشته و در همسایگی ناحیه جلادجان و گنبد ملجان در حد مرزی کوره شاپور خوره بر سر راه کاروانی فارس به خوزستان بوده واقع است.»

دولتخواه می‏افزاید: «حمدالله مستوفی در نزهه القلوب می‏نویسد خبس و فرزوک و هندیجان این نواحی میان ارجان و دیگر اعمال فارس است. گاوبه نیز از فرزوک یاد کرده و با تکیه بر منابع جغرافیای تاریخی همچون نوشته‏های استخری و ابن حوقل از رود شیرین و سفرنامه‏های اواخر دوره آل بویه موقعیت این ناحیه را این گونه تعیین می‏کند :”فرزوک بخش علیائی دره خیرآباد شیرین تا قسمت جنوبی آبادی خیرآباد کنونی نام برده شده است.»

بر این اساس آمده است «این ناحیه محدود بود از باختر به ناحیه ارجان و از شمال به بلاد شاپور از خاور به ملجان و شاید به دیر ایوب و دیر العمر و از جنوب به جلادجان. بزرگترین نقطه مسکونی آن در محلی بوده که امروزه با خرابه‏های کلگه عاشق شناخته می‏شود که گویا با همان شهر قرون وسطائی فرزوک است شباهت دارد.»

این باستان شناس تصریح می کند: " ادامه رودخانه نازمکان در این محل به رودخانه خیرآباد معروف و نقطه تلاقی مرز استان های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد است. این گور دخمه که امروزه کاربریش به امامزاده تغییر کرده به گفته مردم بومی چند سال پیش هیچ نامی نداشت در خرابه های کلگه هاشق(عاشق) قرار دارد، حالا اما با تغییراتی که در اثر داده شد یک گنبد روی بنا ساخته شده ولی ساختمان زیر این گنبد که مجزا از است یک ورودی کوتاه دارد که برای ورود به آن باید خم شد. این خاصیت تقریبأ در اغلب مکان های مقدس باستانی مرسوم بوده و در این گور دخمه نیز هست.

دولتخواه می‏افزاید: «پیش از این با وارد شدن به این قسمت به محل آماده کردن استخوان‏‎ها و مراسم تدفین می‏رسیدیم، که بعد از یک راهرو تنگ واقع بود، اما در تخریب و تغییرات جدید آن راهرو تعریض شده و به یک 4 ایوانی ختم می‏شود که قبری در وسط آن قرار دارد که اهالی معتقدند متعلق به امام زاده است. این در حالی است که اداره اوقاف این امامزاده را به رسمیت نمی‎شناسد و آن را ثبت نکرده است. با این حال در دهنه همه ایوان‎ها استودان‏هایی به شکل سوراخ‏هایی به قطر تقریبی 50 سانتیمتر وجود دارد که پیش از این با ملات گچ پوشانده شده بود ولی کاملأ قابل تشخیص بوده‏اند، حالا سرامیک شده‏است. من از چند نفری که در محل حضور داشتند سوال پرسیدم آن‏ها گفتند فردی که با هزینه شخصی خودش این کار را انجام داده، و دلیل آن نیز فضای تنگ و تاریک امامزاده و اذیت شدن زائران آن اعلام شد.»

پیش از این هم بر اساس خبری که CHN منتشر کرد اثر ملی چهارطاقی خیرآباد که جزو معدود چهارطاقی‏های سالم و باقی‏مانده از زمان ساسانیان به حساب می‏آمد در یک پروژه مرمتی توسط اداره میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد با مصالحی مانند سیمان مرمت شد که با مصالح و سازه اصلی این این اثر همخوانی ندارد.