تاثیر محدوده‌های پیاده بر سلامت جامعه

تاثیر محدوده‌های پیاده بر سلامت جامعه


دکتر سید مجید مفیدی- هانیه رجائی
مسیرهای پیاده پیشینه‌ای به قدمت خود خیابان‌ها دارند. اندیشه ایجاد جوامع پیاده محور و تبدیل مسیرهای شهری به خیابان‌های مختص پیاده، به صورت تجربه‌ای محلی در یکی از خیابان‌های خرید مرکز شهر اسن آلمان به اجرا درآمد
محدوده‌های پیاده از این نظر تبدیل به یک رسانه آموزشی با قابلیت پوشش طیفی وسیع از افراد جامعه گردیده که در پرورش نسل آینده و انتقال فرهنگ بومی و شفاهی و افزایش ارتباطات رو در‌ رو تاثیرگذار خواهند بود

پیاده مداری، یکی از گزینه‌های مناسب برای دستیابی به جامعه سالم و پویا می‌باشد. جامعه‌ای که
فضای شهری آن بر اساس انسان محوری و توجه به نیازهای انسان شکل گرفته است. اما هم اکنون با پیشرفت فن‌آوری و افزایش حضور خودرو دستیابی به این گونه فضاها دشوار گردیده و شاهد فضاهایی با ساختار غیرقابل انعطاف و نامطلوب می‌توان بود که بیماری‌های جسمی و روحی یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های آن می‌باشد.
جوامع پیاده محور:
یک خیابان یا بخش‌هایی از چند خیابان که آمد و شد سواره در آنجا محدود می‌شود یا باید بخشی از آن محدود گردد یا منحصراً برای حرکت عابران پیاده مورد استفاده قرار گیرد.
جوامعی که معابر آن بالاترین حد نقش اجتماعی را دارا هستند و در آن‌ها تسلط کامل با عابر پیاده بوده و از وسایل نقلیه موتوری تنها به منظور سرویس‌دهی به زندگی جاری در معبر استفاده می‌شود. پیاده راه، ابزاری برای فعالیت جمعی در ارتباط با اقتصاد شهری، کیفیت محیطی و سلامت اجتماعی ‌است.
مسیرهای پیاده پیشینه‌ای به قدمت خود خیابان‌ها دارند. اندیشه ایجاد جوامع پیاده محور و تبدیل مسیرهای شهری به خیابان‌های مختص پیاده، به صورت تجربه‌ای محلی در یکی از خیابان‌های خرید مرکز شهر اسن آلمان به اجرا درآمد. توجه به این امر پس از جنگ جهانی دوم و فرارسیدن زمان بازسازی شهرهای اروپایی شکل مشخص‌تری پیدا کرد. موفقیت اجرای طرح اسن شرایطی را فراهم کرد که تا دهه 80 میلادی، غالب بخش‌های مرکزی و تاریخی شهرهای عمده اروپا روی اتومبیل بسته شدند. در شهرهای آمریکایی نیز، در قالب طراحی مجموعه‌های تجاری بزرگ و تحت عنوان مال‌ها، مبحث توجه به ایجاد مسیرهای پیاده متفاوت با آنچه که در اروپا و شرق اتفاق افتاده، به اجرا در آمده است. نکته مشترکی که این اقدامات را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد، اولویت حضور عابرپیاده با هدف احیای حیات مدنی و اختصاص حداکثر فضا به عابر پیاده و حداقل کردن فضای مورد نیاز وسایل نقلیه است.
مزایای محدوده های پیاده در جوامع شهری
کاهش تسلط اتومبیل بر شهر و آرام سازی ترافیک: برای آن‌که بنگاه‌های خرده فروشی و ساکنان در طول یک پیاده سالم باشند و عابران پیاده احساس راحتی نمایند، یک مسیر پیاده تقریبا همیشه باید حرکت وسایل نقلیه موتوری با سرعت کم را شامل شود. مهم‌ترین روش برای ایجاد چنین سرعت‌های متعادل و ملایم، فراهم نمودن محل‌های توقف اتومبیل فراوان در خیابان است که نه فقط سرعت اتومبیل‌ها را پایین می‌آورد، بلکه یک مانع بی‌نهایت سالم و ایمن بین عابرین پیاده و وسایل نقلیه موتوری متحرک می‌آورد. یکی از بزرگ‌ترین اشتباه مدیران شهری به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه این تصور است که با تعریض خیابان‌ها و اختصاص آنها به مسیر حرکت سواره مشکل ترافیک حل خواهد شد. در حالی‌که اقدامات انجام گرفته به‌خصوص در کشورهای توسعه یافته مبین این حقیقت است که با گسترش مسیرهای پیاده نه تنها کیفیت زندگی شهری و رضایت شهروندان افزایش می‌یابد، بلکه معضل ترافیک نیز بر طرف می‌شود. از جمله مدیر برنامه‌ریزی شهری نیویورک در حوزه محیطی در این باره می‌گوید: «اگر ما شهره را برای خودرو و رفت و آمد آنها طراحی کنیم، با افزایش تعداد خودرو و ترافیک مواجه خواهیم شد. اولین قدم در طراحی خیابان‌ها، رسیدن به این مهم است که خودروها نباید بر خیابان‌ها حاکم باشند.»
بالا بردن عملکرد‌های تجاری – تفریحی: استفاده صحیح از معبر پیاده راه برای برگزاری بازارهای محلی، نمایش‌های خیابانی و غیره، پویایی فضا را با خود به دنبال دارد. در اثر گسترش و رونق محدوده‌ها و شبکه‌های پیاده شهری، صاحبان مغازه‌ها و فروشگاه‌های ارائه دهنده خدمات خود به‌ خود و مشتاقانه تمام یا قسمتی از هزینه‌های ارتقای کیفیت کالبدی و محیطی این فضاهای عمومی شهر را بر عهده می‌گیرند. حتی گاهی در این زمینه با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. این امر سبب کاهش صرف هزینه‌های عمومی و دولتی برای ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات و تسهیلات در این محدوده‌ها می‌شود.
ارتقای سلامت روحی و جسمی انسان: ماشینی شدن زندگی باعث شده امروزه مردم تحرک کمتری داشته باشند و از عوارض منفی آن رنج ببرند. پزشکان توصیه می‌کنند که حداقل سه روز در هفته و هر بار به مدت 30 دقیقه فعالیت فیزیکی انجام شود تا علاوه بر اثرات روانی مثبت مانع از اضافه وزن شده و ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد، همچنین در بهبود روابط اجتماعی و تقویت حس هویت و صمیمیت در سطح محله تاثیر بسزایی دارد.
حفاظت از فضای سبز: اگر مردمان بیشتری در شهر پیاده‌روی را به رانندگی ترجیح دهند، مصرف سوخت‌های فسیلی کاهش و در مقابل کیفیت هوا افزایش می‌یابد و حتی ممکن است که این امر از تعریض و گسترش جاده‌ها و مسیرهای سواره موجود جلوگیری به‌عمل آورد.
توسعه فضای فرهنگی و اجتماعی: از آنجا که محدوده‌های پیاده مکانی مناسب برای اجرای تئاتر، موسیقی و نمایشگاه‌های هنری خیابانی هستند از این‌رو نقش بنیادینی در تشویق و معرفی هنرمندان گمنام و احیای هنرهای بومی و سنتی و گسترش اطلاعات ایفا می‌نمایند. محدوده‌های پیاده از این نظر تبدیل به یک رسانه آموزشی با قابلیت پوشش طیفی وسیع از افراد جامعه شده که در پرورش نسل آینده و انتقال فرهنگ بومی و شفاهی و افزایش ارتباطات رو در رو تاثیر گذار خواهند بود.
همچنین زمانی که در مسیری قدم می‌زنیم ممکن است، آشنایان و دوستان خود را ملاقات کرده و با هم صحبت کنیم، یا نقاط اشتراکی با دیگرعابران پیدا کرده و با یکدیگر ارتباط اجتماعی برقرار کنیم. در حقیقت مسیرهای پیاده، تحرک بیشتری را به آن گروه از شهروندانی که رانندگی نمی‌کنند یا اتومبیل ندارند اعطا می‌نماید و مشارکت و ارتباطات اجتماعی بیشتری را همچنان‌ که زمینه برابری و عدالت اجتماعی گسترده‌تری را به‌وجود می‌آورد، فراهم می‌کند.