بادگير بعنوان يک سيستم سرمايشي، تهويه مطبوع را با استفاده از انرژي تجديد پذير باد فراهم مي کند. اين عنصر معمارانه در معماري بومي اقليم هاي گرم ايران ديده مي شود. در اين تحقيق شهر يزد بعنوان نمونه مورد مطالعه از اقليم گرم و خشک برگزيده شده است. در اين تحقيق، براي اولين بار گونه شناسي بادگيرها و شناخت روابط حاکم بر معماري آنها ارايه گرديده است. نتايج ارايه شده برآمده از بررسي مشخصات کالبدي 53 بادگير است که حاصل برداشت هاي ميداني بوده است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي است و روش انتخاب نمونه ها خوشه اي تصادفي متناسب مي باشد. گونه شناسي با تحليل ساختاري و يافتن الگوها و درون مايه هاي مشترک بادگيرها صورت پذيرفته است. در ضمن گونه شناسي، تناسبات معماري حاکم بر بادگيرها نيز بيان شده است. چگونگي تاثيرگذاري معماري بادگيرها بر عملکردشان با تحليل رفتار حرارتي سرنمون هاي بادگيرهاي منتخب تبيين شده است. در اين تحقيق از علم ديناميک سيالات محاسباتي و نرم افزار فلوئنت و تحليل عددي بعنوان دقيق ترين روش تحليلي بهره گرفته شده است. نتايج حاصله از اين تحليل ها مشخصات کالبدي بادگير با کارکرد بهينه را معلوم ساخته است و شناخت مدل بهينه، راه را براي استفاده مجدد از بادگيرهاي يزد با کارکرد بهتر فراهم مي کند.